De gruwelijke geschiedenis van je pata’s
150 jaar geleden werd de slavernij afgeschaft en dit herdenken en vieren wij met ‘Keti Koti’. Het betekent ‘ketenen verbroken’ in het Sranantongo, de taal van Suriname: een taal die nooit zou bestaan zonder slavernij. Van over de hele wereld werden mensen samengebracht en zonder dat ze met elkaar konden communiceren. Het resultaat? Een mengtaal waarin woorden uit verschillende delen van de wereld terug te vinden zijn. En die mengtaal horen we bijna dagelijks op straat: Fawaka, Pata, Pana… Wil jij een lesje Sranantongo en meer weten over de moeilijke geschiedenis van de taal? Fresco Sam-Sin (Universiteit Leiden) vertelt je er alles over in deze video. Fresco Sam-Sin is ook directeur van het Taalmuseum. Wil je meer weten over Sranantongo check dan www.taalmuseum.nl
Volgende video:
Snel rijk worden door al je geld in zogenaamde cryptocurrencies zoals bitcoin te stoppen, is dat slim? Niet als je op zoek bent naar een veilige manier om je geld te bewaren. Want de waarde van je euro's wordt bewaakt door de overheid, maar de waarde van crypto's kan ontzettend op en neer gaan. En zo kun je heel wat geld verliezen. In deze aflevering van Universiteit van Nederland Legt Uit vertelt econoom en jurist Annelieke Mooij (Tilburg University) je wat er niet goed gaat bij crypto's, en waarom alle complottheorieën over 'gewoon geld' eigenlijk nergens op slaan.
De aarde warmt op en dus moet de uitstoot van CO2 omlaag. Dat gaat alleen niet zo snel en in de tussentijd zitten we wel met teveel CO2 in de lucht. Wat nou als je dat in de grond kan stoppen, onder de Noordzee? Geoloog Anne Pluymakers (TU Delft) legt uit hoe je dat veilig kan doen - zonder aardbevingen of lekkages.
Moet je nou voor of na het eten tandenpoetsen? Tandheelkundige Egija Zaura van de Vrije Universiteit Amsterdam geeft je in deze Legt Uit het antwoord op die vraag waar heel veel mensen een heel heftige mening over hebben. Plus nog twee dingen die je moet weten om een gezond gebit te hebben en te houden: niet alleen suiker is slecht voor je, en mondwater is juist lang niet altijd góed voor je.
Armoede is een groeiend probleem in Nederland. En wetenschappers die armoede onderzoeken snappen vaak niet wat er speelt bij hun eigen doelgroep. Latifa Abidi van Maastricht University is daarom een initiatief gestart waarbij onderzoekers samenwerken met mensen die dagelijks geldzorgen ervaren. Het doel: betere grip en aanpak van armoede in ons land.
Als de trein weer eens vertraagd is, kan dat door heel veel dingen komen: kapotte bovenleiding, een wisselstoring, een aanrijding, blikseminslag, blaadjes op het spoor, een aanrijding met een persoon, personeelsproblemen - de lijst lijkt wel eindeloos. NS en ProRail doen hun best om de overlast te beperken, maar dat lukt lang niet altijd: afgelopen jaar was meer dan één op de tien treinen niet op tijd op z'n bestemming. Problemen met de treinen zelf komen het vaakst voor, tenminste, als je kijkt naar de aantallen storingen. Maar zulke storingen duren nooit echt heel lang. Wat is dan wel de grote boosdoener? Werktuigbouwkundig ingenieur Annemieke Meghoe (Universiteit Twente) weet het: het zijn de rails zelf. Als je kijkt naar het aantal uren dat een storing duurt, dan staat kapot spoor met stip bovenaan het lijstje oorzaken.